راه سفرم را هموار کنید - مجله سرگرمی

خبرنگاران- مسافرت گاه ضرورتی است غیر قابل اجتناب اما اگر حتی به انگیزه تفریح و گذراندن اوقات فراغت هم صورت گیرد دلیلی برای مستثنی کردن معلولان از آن وجود ندارد. به این معنا که نابینایان؛ ناشنوایان و معلولان حرکتی نیز گاه احتیاج دارند به تنهایی و به صورت مستقل سفر نمایند.

از همین رو است که این احتیاج در واحد خدمات ویژه ایرلاین های داخلی و خارجی با کم و زیاد مورد توجه قرار گرفته از درخواست برای اختصاص ویلچر در فرودگاه که نشانه ای از معلولیت فرد است تا درخواست امکانات پزشکی ویژه و درخواست برای دستیار در برخی ایرلاین های خارج از کشور برای افراد نابینا و ناشنوا.

همچنین امروزه دسترس پذیر بودن اماکن و وسایل حمل و نقل و حضور و مشارکت معلولان در جامعه در همه جهان ، مفاهیم پذیرفته شده ای هستند که تحقق آنها احتیاجمند برطرف کردن تمامی موانع فیزیکی و ذهنی است به این معنا که علاوه بر مناسب سازی اماکن باید تغییر نگرش هایی نیز در ذهن مردم و مسئولان ایجاد گردد. توجه به این ضرورت در ایام فراغت تعطیلات سال نو بیش از هر زمان احساس می گردد. این گزارش کوشش دارد برای لحظاتی ، اندیشه ها را همراه و همسفر معلولان سازد تا شاید از این رهگذر تغییری در شرایط آنان پدید آید.

احتیاج نابینایان در سفر تنها همراهی است

لاله عرب زاده نابینایی که دکترای حقوق دارد و از این رو بسیار به تنهایی سفر می نماید در مورد سفر با هواپیما می گوید: سفرهای هوایی پیچیدگی های خاص خود را دارد از این رو تمام فرودگاه های جهان بخشی را به سرویس خدمات ویژه اختصاص داده اند. مسافران معلول وقتی برای خرید بلیت اقدام می نمایند با انتخاب گزینه ای نشان می دهند که به ویلچر احتیاج دارند ولی برای ما نابینایان گزینه ای نیست که معین کنیم نابینا هستیم و تنها به فردی برای همراهی احتیاج داریم برای همین مجبوریم گزینه ویلچر را انتخاب کنیم که در این صورت در فرودگاه وقتی به خدمات ویژه مراجعه می کنیم گاه با اصرار متصدی روبه رو می شویم که باید حتماً روی ویلچر بنشینید و حاضر نیستند به عنوان همراه در کنار ما راه بروند. گاه نیز می پذیرند و در کنار ما هدایت مان می نمایند. البته در فرودگاه های مختلف این کار سلیقه ای و متفاوت صورت می گیرد.

مشکل دیگر این است که من و دوستان نابینایم در برخی از فرودگاه ها با مواردی برخورد نموده ایم که هنگام عبور از گیت می گویند اگر همراه نداشته باشید اجازه عبور ندارید. یک بار در پرواز تهران - بندرعباس این موضوع برای من پیش آمد و مسافری محترم مجبور شد خود را به عنوان همراه من معرفی کند تا بتوانم به سفر خود ادامه دهم. او ادامه می دهد: البته من نمی دانم بر چه مبنایی این حرف را می زنند پس معنای خدمات ویژه چیست؟ این کار با فلسفه وجود خدمات ویژه تعارض دارد و علاوه بر آن بی احترامی به فرد معلول یا نابینا محسوب می گردد.

در طول سفر نیز میهماندار هواپیما مسافر نابینا را همراهی می نماید. این خدمات بعد از رسیدن به مقصد نیز تا وقتی که فرد نابینا به جای مطمئنی برسد یا ماشین بگیرد ادامه می یابد. عرب زاده از تجربه نشستن اش روی ویلچر به ما می گوید و اینکه یک بار که به خارج از کشور سفر می نموده مجبور می گردد ارز خود را در فرودگاه تهیه کند ولی متصدی خدمات ویژه با او همراهی نمی نماید و به علاوه اصرار داشته او را با ویلچر پای هواپیما ببرد و می افزاید: من ویلچر را قبول نکردم و در نهایت این مسئول پرواز بود که خیلی با من همکاری کرد. پرواز را نبست و آمد تا من بتوانم ارزم را تهیه و از گیت عبور کنم. به نظر من خدمات ویژه باید برای معلولیت های گوناگون، متفاوت باشد نه اینکه با بی صبری تنها بخواهند با ویلچر افراد را همراهی نمایند.

نکته ای که او به آن توجه می نماید و در بسکمک از ایرلاین های خارجی دیده شده است به این صورت است که فرد علاوه بر مشخص نوع معلولیت مشخص می نماید که به ویلچر احتیاج دارد یا دستکمک برای همراهی.

این وکیل نابینا در مورد سفرهای ریلی نیز می گوید: با وجود مناسب سازی هایی که در ایستگاه های راه آهن اجرا شده است من تا به حال با واحدی به نام خدمات ویژه روبرو نشده ام و با کمک داوطلبانه مردم جهت خود را پیدا می کنم و با نشانه گذاری جای واگن خود را حفظ می کنم. در ترمینال های مسافربری نیز جای خالی خدمات ویژه احساس می گردد و اگر کمک داوطلبانه مردم نباشد با مشکل روبه رو می شویم البته گاه راننده یا کمک راننده نیز می گویند اگر کاری داشتید به ما بگویید اما به هنگام پیدا کردن اتوبوس و در بین راه برای استفاده از خدمات رستوران و... اغلب به همراهی شهروندی دلسوز احتیاج پیدا می کنیم.

معلولان حرکتی بیشتر با هواپیما سفر می نمایند

کاظم مولایی عضو تیم ملی پارا بدمینتون که روی ویلچر می نشیند در مورد سفرهای هوایی می گوید: به دلیل وجود خدمات ویژه در فرودگاه های داخلی و خارجی؛ معلولان حرکتی ترجیح می دهند با وجود قیمت بالاتر اغلب با هواپیما سفر نمایند زیرا با مسائل کمتری روبه رو می شوند.

ما هنگام خرید بلیت مشخص می کنیم که به خدمات ویژه و ویلچر احتیاج داریم و در فرودگاه با مراجعه به واحد خدمات ویژه؛ متصدی این بخش با ویلچر ما را همراهی می نماید، ویلچر خودمان را به حمل بار می فرستند و با بالابر فرد معلول را وارد هواپیما می نمایند تا روی صندلی بنشیند. در هواپیما نیز جای مخصوصی برای معلولانی که به خدمات ویژه احتیاج دارند اختصاص داده شده است. به همین ترتیب تا رسیدن به مقصد و تحویل دریافت بار و ویلچر خودمان، همراهی می شویم.

اما اگر مجبور شویم به هر دلیل از اتوبوس برای مسافرت استفاده کنیم با مسائل فراوانی روبه رو می شویم. در ترمینال ها که برای عبور ویلچر معمولاً رمپی در نظر گرفته نشده است. گاه مجبور می شویم بعد از دریافت بلیت؛ از ترمینال خارج شویم و از جهت اتوبوس ها وارد صندلی شویم و خود را پای اتوبوس برسانیم. اتوبوس ها هم بالابری ندارند تا ویلچر را بالا ببرد و وارد اتوبوس شویم. اغلب مردم هستند که ما را بغل می نمایند و روی صندلی می نشانند که این قضیه خیلی آزاردهنده است.

اگر سفر طولانی باشد پیاده و سوار شدن در بین راه نیز مصائب خاص خود را دارد، از نبودن سرویس های بهداشتی ویژه برای معلولان و دسترس پذیر نبودن محیط رستوران ها و... اما مولایی از تجربه خود در سفرهای خارج از کشور می گوید و اینکه در برخی از کشورها اتوبوس های بین شهری نیز مانند ناوگان اتوبوسرانی داخل شهری به بالابر و رمپ مجهز است و اینکه در اتوبوس های داخل شهر، مأمور داخل اتوبوس به فرد معلول کمک می نماید تا با بالابر وارد اتوبوس گردد و تا در جای مخصوص قرار نگیرد اتوبوس حرکت نمی نماید به علاوه جای مخصوص ویلچر همواره در اتوبوس خالی و آماده است.

این ورزشکار با اشاره به اینکه این روزها برخی از قطارها نیز برای استفاده افرادی که روی ویلچر مسافرت می نمایند در نظر گرفته شده اند، ادامه می دهد: با مناسب سازی برخی از ایستگاه های راه آهن؛ مسائل معلولان برای تهیه بلیت تا رسیدن به قطار کمتر شده است.

نکته ای که در ناوگان ریلی باقی می ماند ایستگاه های متعدد طی جهت و قدمت آنهاست که مناسب سازی همه را سخت ساخته و به هر حال استفاده از امکانات آنها برای فرد معلول از قبل قابل پیش بینی نیست.

مولایی می افزاید: البته مرحله دیگر سفر که برای معلولان حرکتی با مسائلی همراه خواهد بود محل اقامت در شهر مقصد است که فرد قبل از رفتن به سفر باید آنها را ارزیابی کند. مانند آنالیز وضعیت سرویس بهداشتی و حمام محل اقامت از جهت دسترس پذیری و هم وجود یا عدم وجود آسانسور و اینکه آیا با ویلچر می توان وارد آن شد یا نه.

او شرح می دهد به عنوان مثال چندی پیش که به شیراز سفر نموده بودم با کمک متصدی تور و دیدن عکس های محل اقامت در هتل وضعیت سرویس و آسانسور و اتاق ها را آنالیز کردم و چون با شرایط من تناسب داشت برای ثبت نام در تور اقدام کردم.حال اگر به هتل برسیم و ببینیم که به عنوان مثال آسانسور خراب است که دیگر بدشانسی خودمان است.

مسائل ناشنوایان در سفر بیشتر ارتباطی است

شاید به نظر آید ناشنوایان برای سفر نباید با مشکل چندانی روبه رو باشند. اما اگر خود را جای فرد ناشنوا بگذاریم می بینیم که این طور نیست. زهرا سعادت که با نوجوان ناشنوای خود سفر می نماید در این باره می گوید: مسائل ناشنوایان در مسافرت بیشتر به نحوه ارتباط دریافت آنها با دیگران بستگی دارد. اگر فرد سابقه شنوایی قبلی داشته باشد با مشکل کمتری روبه رو خواهد بود به عنوان مثال متوجه می گردد که میهماندار در حال خوش آمد گویی به مسافران است وگرنه شرایط برایش گنگ و نامفهوم باقی می ماند. در داخل هواپیما نیز همزمان با اوج دریافت هواپیما؛ افت فشار روی سمعک تأثیر می گذارد و فرد باید سیستم حلزونی گوش یا سمعک خود را خاموش یا از گوش خارج کند.

سعادت می افزاید: از بین معلولیت ها آشنایی مردم با ناشنوایی کمتر از سایرین است به عنوان مثال عصای فرد نابینا شناسه اوست اما بسکمک سمعک را با هدفون اشتباه می گیرند یا بیان گنگ و نامفهوم فرد ناشنوا را نمی فهمند یا با علامت اشاره ای که فرد با انگشتان خود نشان می دهد تا به دیگران بفهماند ناشنواست دستی که انگشتان کوچک؛ شست و اشاره آن باز است آشنا نیستند.

برای همین هنگام عبور از گیت اگر فرد ناشنوا متوجه منظور مأمور گیت نگردد او نیز مجبور می گردد به هر طریق و با ایما و اشاره به او بفهماند که باید چه کار کند.

سعادت نیز به این نکته اشاره دارد که هنگام خرید بلیت هواپیما گزینه ای برای مشخص ناشنوایی وجود ندارد و اینکه فرد ناشنوا در سفرهای هوایی و زمینی به کمک نوشتن روی کاغذ یا مثلاً تلفن همراه خود می تواند منظور خود را با دیگران در میان بگذارد. آن هم با جمله بندی های خاص ناشنوایان که درک منظورشان را سخت می سازد.

احتیاجی به نام پاراتور

مسافرت حق و احتیاجی بشری است که در مورد فردی معلول علاوه بر جنبه تفریحی جنبه روحی و روانی و تقویت اراده و اعتماد به نفس را هم شامل می گردد. از این روست که دسترس پذیر بودن اماکن گردشگری و وسایل حمل و نقل مسافرتی در هر کشور نشانه ای از توجه مردم و مسئولان آن کشور به این حق اساسی معلولان است.

احتیاجی این چنینی و کمبود اماکن گردشگری برای معلولان جمعی از آنان را در انجمنی گرد هم آورده تا با همکاری مسئولان متولی امور معلولان و مسئولان گردشگری، تورهایی ویژه برای این قشر راه اندازی نمایند. پاراتور نام این تورهای ویژه است که در آن با به کار گیری امکانات و تجهیزات فیزیکی و نیروی انسانی آموزش دیده سفری دلنشین را برای فرد معلول به ارمغان می آورد.

محمد اسماعیل شیخ قرایی مدیر عامل انجمن فرهنگی، گردشگری و ورزشی پارس درباره لزوم راه اندازی پاراتورها می گوید: در این نوع از تورهای گردشگری، افراد معلول با تجهیزات و استانداردهای بین المللی و بدون احتیاج به افراد سالم به گردشگری می پردازند. می توان گفت یکی از اهداف پاراتورها؛ توانمندسازی فرد معلول است که به تقویت روحیه او می انجامد.

از آنجا که در سطح اماکن گردشگری و حمل و نقل زیرساخت های مورد احتیاج گردشگری معلولان فراهم نیست این افراد نمی توانند مستقل به گردش و تفریح بپردازند و این باعث سرخوردگی آنان می گردد و اعتماد به نفس آنها را خدشه دار می نماید. ما با بحث پاراتور و استفاده از امکانات ویژه سعی داریم این نقصان را تا حدی جبران کنیم. وظیفه اصلی ما مشاوره دادن به افراد معلول در زمینه مسافرت؛ شناسایی اماکن مناسب سازی شده و استفاده از تجهیزات و امکانات مناسب برای سفر افراد معلول است. پاراتورهایی که این انجمن برگزار می نماید برای همه معلولان و همه سالمندان است که احتیاج به اقداماتی حمایتی دارند.

شیخ قرایی که خود از پای چپ مبتلا به پولیو است، می افزاید: ما کارمان را با همکاری سازمان بهزیستی آغاز کردیم و در حال حاضر در دوره هایی یک روزه گردشگری ویژه معلولان را در استان های مختلف تدریس می کنیم از جمله همایشی در استان های گلستان و فارس برگزار کردیم و بزودی نمونه آن را در تهران هم برگزار خواهیم کرد.

این دوره ها تحت عنوان گردشگری و اوقات فراغت و الزامات آن برای مددکاران، معاونین توانبخشی و افرادی که در صنعت گردشگری فعالیت می نمایند تشکیل می گردد. شیخ قرایی در بحث تجهیزات مناسب سازی شده برای معلولان به رمپ سیار مانند آنچه در برخی از اتوبوس های درون شهری شرکت واحد استفاده می گردد و وسایل جانبی مثل توالت سیار و لوازم و تجهیزات adl و کیسه هایی که مایعات را به صورت ژله در می آورد و در مسافرت های طولانی برای معلولان ضایعات نخاعی به کار می رود و لیف های مخصوص برای استحمام اشاره می نماید.

او می افزاید: در بحث پاراتور های ویژه نابینایان برای هر دو سه نفر یک همراه احتیاج داریم و سعی می کنیم نابینایان را با تعداد زیاد به سفر نبریم چون به تعداد تسهیلگر بیشتری احتیاج خواهیم داشت.در بحث سفر ناشنوایان نیز این کار را با همکاری رابطان زبان اشاره انجام می دهیم تا بتوانیم با ناشنوایان تعامل برقرار کنیم.

مدیرعامل انجمن معلولان پارس با اشاره به اینکه نعمت های خداوند در هر جایی که باشد دیدنی است، می افزاید: سعی داریم معلولان را از دیدن این نعمت ها محروم نکنیم و برای همین هر منطقه ای که ممکن باشد برای برگزاری تور انتخاب می کنیم به علاوه یکی از اهداف ما شناسایی مکان هایی است که برای گردشگری معلولان مناسب سازی نشده اند چون تا خود معلولان به این مکان ها نروند این احتیاج برای مناسب سازی آنها احساس نمی گردد.

او در مورد انتخاب وسیله حمل و نقل مناسب می افزاید: بسته به مسافت و نوع معلولیت مسافرانی که برای گردش می بریم نوع وسیله نقلیه مناسب را مشخص می کنیم مثلاً در مورد معلولان حرکتی در سفرهای طولانی از هواپیما استفاده می کنیم گاه نیز مجبور به استفاده از قطار می شویم. انتخاب قطار گاه ما را با سختی روبرو می سازد زیرا در قطار به مناسب سازی برای معلولان حرکتی و ضایعات نخاعی کمتر توجه شده است.

واقعیت این است که مسئولان درصدد برطرف مسائل هستند ولی این مسأله به دلیل نا آگاهی زمانبر شده است. به عقیده من با توجه به احتیاجی که در بحث گردشگری معلولان احساس می گردد پاراتورها جای زیادی برای گسترش دارند.

معلولی که با پاراتور به سفر می رود امنیت خاطر بیشتری دارد. باید توجه کنیم که درک شرایط معلولان در هنگام سفر اهمیت ویژه ای دارد؛ اینکه من به عنوان متولی سفر، احتیاج معلول را بسرعت درک کنم و در کمترین زمان برطرف سازم موضوعی است که در تورهای دیگر به سهولت انجام نمی گردد و اگر هم به آن توجه گردد برطرف کردن آن با ترحم همراه است و معلول را دچار سرخوردگی می نماید. ما تا به حال 21 پاراتور برگزار نموده ایم هر چند در ایام عید بیشتر بر بحث آموزش تمرکز داریم اما به طور کلی معلولان و سالمندانی که بخواهند با پاراتور سفر نمایند می توانند به وسیله سایت ما به آدرس parsda.com با ما مرتبط باشند.

منبع: روزنامه ایران

teroll.ir: مجله سرگرمی و تفریحی | مجله سفر، گردشگری و مسافرتی

huseynvahedi.ir: وبلاگ واحدی | من یک جهانگرد هستم

studiomerina.ir: استدیو مرینا، مجله خبری صنایع هنری، گردشگری، ورزشی و عملی