پیش درآمدی بر سبک مدیریت شهید مهدی باکری - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، درباره شهید باکری فرمانده وارسته لشکر عاشورا، سخنان زیادی گفته شده و مطالب گوناگونی انتشاریافته است. کسانی که او را از نزدیک می شناسند؛ بر این باورند که هنوز ناگفته های زیادی در ابعاد توصیفی و تحلیلی شخصیت او وجود دارد که بیان نشده اند.

در این مقاله که به قلم دکتر محمدحسین فرهنگی نگاشته شده، سعی شده است؛ نگاهی کوتاه و تحلیلی به ابعاد مدیریتی سردار شهید مهدی باکری انجام گردد.

جامعیت

اشخاص به تناسب روحیات و توانمندی های خود، ابعاد شخصیتی خویش را در عرصه مدیریت به نمایش می گذارند. در تجزیه وتحلیل عملکرد مدیریتی تعیین می گردد که چه کسی برای چه موضوعاتی اولویت قائل می شده و کوشش های خود را برچه موضوعاتی متمرکز می نموده است.

شهید باکری از محدود مدیران و فرماندهانی بود که مدیریتی جامع و فراگیر داشت. او ضمن آنکه بر دانش و مهارت های نظامی مسلط بود و دقیق ترین اظهارنظرها را در مراحل طراحی عملیات، در سطوح مختلف نظامی ارائه می کرد، اولویتی همزمان برای آموزش نیروها در ابعاد نظامی و اعتقادی قائل بود و به رفاه آن ها اهتمام کافی داشت. ارتقای متوازن بخش های مختلف تحت امر خود را پی گیری می کرد، به فکر احداث پادگان مناسب بود، آسیب شناسی جبهه ها را در دستور کار خود داشت، به صرفه جویی اهمیت می داد، از تنبلی و بی حالی نیروها جلوگیری می کرد، انفعال در پدافند را به پدافند فعال و مبتکرانه تغییر می داد و نسبت به ناهنجاری های اعتقادی و رویه های اخلاقی نامناسب، عکس العمل های موضوعی مناسب نشان می داد.

در کنار همه این ویژگی های مربوط به مراحل مقدماتی و آماده سازی لشکر، در عملیات و راهنمایی نیروها نیز کم نظیر بود. با مهارت و سخت کوشی خاصی، عملیات ها را راهنمایی می کرد؛ به گونه ای که مطمئن ترین بخش های عملیات ها را برای فرماندهان رده های بالاتر فراهم می کرد.

واقع بینی، درک موقعیت های حساس، تحمل فوق العاده در لحظات بحرانی، سخت گیری بجا و پذیرش واقعیات، ویژگی هایی نیستند که همگان بتوانند آن ها را همزمان باهم دارا باشند.

در ارتباط با رهبری امام خمینی (ره) نیز دارای تبعیتی کم نظیر بود. از اعماق وجود به ایشان اعتقاد داشت و به دقت رهنمودها و دیدگاه های ایشان را پی گیری می نمود. بعد از شهادت ایشان متوجه شدیم که همسرش را موظف نموده بود تا سخنان امام را استخراج نموده و به طور منظم در اختیار او قرار دهد.

ایمان عمیق به توحید و معاد در زندگی شهید باکری موج میزند. تذکر به خود و دیگران را در این زمینه ها در دستور کار مستمر خود داشت. کم گفتن، سنجیده و گزیده سخن گفتن از خصلت های ثابت او بود. شخصیت خشک و غیرمنطقی نداشت. همه افراد از رزمنده تک ور تا نیروی تدارکاتی گرفته تا معاون و مسئول واحد، دوست داشتند که لحظاتی را با وی بگذرانند.

مدیریت تعارض

از تکنیک های قابل توجه مدیریتی که در رفتار سازمانی موردآنالیز قرار می گیرد، مدیریت تعارض یا مدیریت تنازع است.

انسان هایی که در یک سازمان گرد هم می آیند، دارای خصلت ها، باورها و سلیقه های متنوعی هستند که گاهی باعث می گردد، اختلافاتی در بین آن ها بروز کند.

نظریه های مختلفی برای برطرف این اختلافات ارائه شده است که یکی از جدیدترین آن ها، نظریه مدیریت تعارض است. به رسمیت شناختن اختلافات، مدیریت آن ها و حتی نگه داشتن سطحی از تعارض، به گونه ای که لطمه ای به اهداف سازمانی نرساند، سرزندگی، نشاط و کارایی نیروها را به ارمغان می آورد.

شهید باکری توانمندی بالایی در مدیریت تعارض داشت. لشکرهای سپاه از فرهنگ ها و باورهای قومی خاصی تشکیل می شدند و در نتیجه اداره این لشکرها کار ساده و آسانی نبود.

روحیات تبریزی ها با مراغه ای ها، اردبیلی ها، ارومیه ای ها و خویی ها یکی نبود. شهید باکری ضمن آنکه با تبحر خاصی اجازه نمی داد این تنوع مسئله ای برای مأموریت های لشکر پدید آورد، سطح خاصی از رقابت را نیز با استفاده از همین تفاوت سلیقه ها و روینمودها حفظ می کرد.

اختلاف نظرهای مدیریتی و تاکتیکی را باحوصله می شنید و آنالیز می کرد و بهترین را اعمال می کرد. شهید باکری اهل ارومیه بود، اما به گونه ای رفتار می کرد که تبریزی ها و اردبیلی ها بیشتر از ارومیه ای ها او را دوست داشتند.

خود را از شوخی های گویشی گویش های مختلف آذری کنار نمی کشید و حتی در مواردی که جنبه توهین نداشتند، همراهی نیز می کرد، اما اجازه افراط نمی داد. به همین دلیل توانسته بود، ترکیب مناسبی از وحدت در عین کثرت را در لشکر پدید آورد.

رهبری کاریزماتیک

شهید باکری شخصیت فرهمندی داشت. در تعریف کاریزما می گویند بر دو نوع است. کاریزمای مثبت- مانند گاندی و کاریزمای منفی مانند هیتلر. نقطه اشتراک هر دو، صندلی ویژه فرد در اعماق قلوب انسان هاست و آنچه آن را مثبت و یا منفی می نماید، بهره ای است که شخص کاریزما از آن در جهت اهداف انسانی یا ضد بشری به کار می برد.

شهید مهدی باکری کاریزمای مثبت فوق العاده ای داشت. به همین دلیل تمام رزمندگان لشکر، فقط او را فرمانده لشکر نمی دانستند، بلکه فراتر از آن فکر می کردند و او را در حد یک الگو و در حد انسان متعالی می دانستند جامعیتی که در ابتدا از آن سخن گفتیم، از علل ظهور چنین شخصیتی بود.

در گذشته شخصی درباره شهید رجایی گفته بود او نمونه الگویی غیر معصوم برای انسان ها بود. این توصیف درباره شهید باکری نیز صادق بود.

مدیریت از نزدیک

مجموعه های نظامی التزام خود را به دیسیپلین نظامی و اقدام به وسیله سلسله مراتب حفظ نموده اند. با توجه به ساختار دفاعی کشور ما در زمان جنگ که نیروهای مردمی نقطه قوت عملیات ها به شمار می آمدند، تکیه بر سلسله مراتب به لحاظ دیسیپلین نظامی و ضرورت اقدام بر اساس مبانی کلاسیک، فرصت بود، اما به دلیل ضعف های آموزشی، تسلیحاتی و تدارکاتی، تهدید بزرگی به شمار می آمد.

با توجه به این مهم که عملیات نظامی مانند اقدامات دیگر نیست که اشتباهات آن ها، خسارت های محدود و معینی داشته باشد، این تهدید مضاعف نیز بود. به عبارت دیگر این گونه نبود که ضعف و کاستی در یک زمینه - مثلاً آتش تهیه یا مانور یک تیپ- تأثیری در یگان های دیگر نداشته باشد، بلکه باعث بروز خسارات بزرگ انسانی می شد.

فرماندهان لشکرهای سپاه این نقیصه را با نظارت و کنترل خود حل می کردند. نظارت آن ها نیز تنها به وسیله رده های نظارتی نبود، بلکه به صورت حضوری و از نزدیک، کلیه مراحل اجرایی را به ویژه در دوره قبل از عملیات آنالیز می کردند.

شهید باکری در این زمینه فوق العاده بود. هیچ امری از دید تیزبین او پنهان نمی ماند. از مسائل حفاظتی گرفته تا مخابرات، از تسلیحات گرفته تا تغذیه نیروها، توپخانه، گردان های عملیاتی، ادوات، اطلاعات، تخریب، آموزش و... همگی را ماهرانه زیر نظر داشت؛ به گونه ای که هیچ فرمانده ای احساس نمی کرد که در حوزه کاری او دخالت می گردد، اما همه احساس می کردند که از نظافت دست شویی ها گرفته تا نظم استقرار چادرها، استحکام سنگرها، فعال بودن پدافند و دقت در کمین ها بایستی جوابگو باشند.

یک بار در پدافند جزایر مجنون شاهد بودم که به محل دیده بانی رفت و برگشت، فرمانده ادوات لشکر را خواست و گفت آقای محمد زاده، این چه وضعی است؟ عراقی ها دارند رژه می فرایند، پس شما چه می کنید؟ ادوات فعال شد و در ظرف مدت کوتاهی آن چنان شرایط را برای دشمن ناامن کرد که آن ها را نیز به واکنش واداشت.

در جریان عملیات ها نیز حضور شهید باکری در نزدیک ترین نقاط درگیری، نمونه های متنوعی از این روش کنترل و نظارت در کنار راهنمایی و فرماندهی را به نمایش می گذاشت.

روش مدیریت از نزدیک از اقتضائات مدیریت بحران است و به منظور پوشش خلاهائی که به آن ها اشاره شد، ضرورت می یابد. البته بایستی به گونه ای اعمال گردد که سلسله مراتب را مخدوش نساخته و مسئولیت پذیری مدیریت پائین تر را تهدید ننماید.

مدیریت شهید باکری از این حیث کاملاً نمونه و منبع قابل مطالعه ای می باشد.[1]

همچنین مدیریت جهادی و در دل صحنه بودن این شهید بزرگوار را می توان از لابه لای وصیت نامه گهربارش یافت، آنجا که فرمود عزیزانم، اگر ما شبانه روز شکرگزار خدا باشیم که نعمت اسلام و امام را به ما عنایت فرموده، باز کم است. ای عاشقان اباعبدالله (ع)، بایستی شهادت را در آغوش گرفت و گونه ها بایستی از حرارت و شوقش سرخ گردد و ضربان قلب تندتر بزند. بایستی محتوای فرامین امام را درک و عمل نماییم تا بلکه قدری از تکلیف خود را در شکرگزاری به جا آورده باشیم.[2]

منابع:

[1] فصلنامه نگین ایران، شماره 20، بهار 1386، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، صفحات 74،75،76

[2] معبودی، جلال، اطلس لشکر 31 عاشورا در دفاع مقدس، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول، 1398، صفحه 159.

tani-buy.ir: مجله تانی بای: مقالات اقتصادی و کسب و کار

fungroups.ir: گروه سرگرمی: مجله و انجمن سرگرمی